Ngày càng nhiều phụ huynh lựa chọn dạy con theo phương pháp Montessori vì đây là triết lý giáo dục tôn trọng cá nhân, nuôi dưỡng tính tự lập và phát triển tự nhiên của trẻ. Tuy nhiên, để áp dụng Montessori đúng cách, ba mẹ cần hiểu rằng đây không chỉ là bộ giáo cụ hay vài hoạt động đơn lẻ, mà là một hành trình đồng hành lâu dài, bắt đầu từ chính tư duy của người lớn. Bài viết dưới đây sẽ giúp ba mẹ “bỏ túi” 6 kinh nghiệm thực tế khi dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà.

1. Hiểu đúng về nhu cầu phát triển của con – nền tảng trước khi dạy con phương pháp Montessori tại nhà

Để dạy con theo phương pháp Montessori đúng bản chất, ba mẹ cần nắm vững khái niệm “giai đoạn nhạy cảm” (Sensitive Periods) – học thuyết quan trọng của Maria Montessori. Đây là những thời điểm não bộ trẻ mở ra khả năng tiếp thu tự nhiên một kỹ năng nhất định mà không cần gò ép.

Một số giai đoạn quan trọng ba mẹ cần biết:

• 0–3 tuổi: nhạy cảm với trật tự, vận động tinh, giác quan, ngôn ngữ.
• 3–6 tuổi: nhạy cảm với phân loại, toán học, văn hóa, giao tiếp xã hội.

Khi dạy con theo phương pháp Montessori, việc hiểu đúng giai đoạn nhạy cảm giúp ba mẹ không ép con học trước, không kỳ vọng quá mức và không bỏ lỡ thời điểm vàng để con phát triển tự nhiên.

2. Điều ba mẹ cần thay đổi trước khi “bắt đầu hành trình Montessori”

Một trong những nguyên tắc cốt lõi khi dạy con theo phương pháp Montessori là “chuẩn bị người lớn” (Prepared Adult). Montessori yêu cầu ba mẹ thay đổi cách quan sát, cách giao tiếp và cách hỗ trợ con.

Ba mẹ cần thay đổi tư duy ở 3 điểm:

• Quan sát khách quan: Không phán xét, không vội can thiệp. Quan sát giúp hiểu nhu cầu thực của trẻ.
• Tin vào năng lực tự nhiên của con: Trẻ có xu hướng tự lập bẩm sinh. Người lớn chỉ cần hỗ trợ đúng lúc và không làm thay, không sửa giúp mà là tạo điều kiện để con tự trải nghiệm
• Kiên nhẫn và tôn trọng: Duy trì im lặng, để con có không gian xử lý vấn đề thay vì giải quyết thay.

Ba mẹ chỉ có thể dạy con theo phương pháp Montessori hiệu quả khi hiểu rằng vai trò của mình không phải là “người truyền đạt” mà là “người hướng dẫn nhẹ nhàng”.

3. Thiết lập môi trường giáo dục tại nhà: 5 yếu tố tạo nên không gian Montessori thực thụ

Montessori khẳng định: “Môi trường là giáo viên thứ hai”. Khi dạy con theo phương pháp Montessori, môi trường cần được chuẩn bị có chủ đích để trẻ tự chủ và phát triển tối đa.

Một không gian Montessori chuẩn cần đảm bảo 5 yếu tố học thuật sau:

3.1. Tính trật tự – điều tiêu quyết khi dạy con theo phương pháp Montessori

Montessori xem “trật tự” là nhu cầu tâm lý đầu tiên của trẻ trong giai đoạn 0–6 tuổi. Trật tự không chỉ là sự gọn gàng — mà là cấu trúc nhất quán mà trẻ có thể dự đoán và ghi nhớ.

• Mỗi đồ vật có “nhà” cố định, trẻ phải dễ dàng nhìn thấy.
• Kệ thấp chỉ bày 6–10 hoạt động, tránh quá tải.
• Không thay đổi vị trí đồ vật liên tục để tránh làm gián đoạn sự hình thành “trật tự”.

3.2. Tính thẩm mỹ và tối giản

Montessori nhận định rằng một môi trường đẹp, đơn giản giúp trẻ bình tĩnh, tập trung và nhạy cảm với chi tiết.

• Dùng ánh sáng tự nhiên thay vì đèn mạnh.
• Màu sắc nhẹ: trắng – be – gỗ tự nhiên.
• Hạn chế họa tiết sặc sỡ, đồ chơi ồn ào hoặc phát sáng.

3.3. Không gian vừa tầm trẻ

Montessori cho rằng trẻ chỉ có thể tự lập khi môi trường cho phép trẻ tự làm. Vật dụng vừa tầm sẽ giúp trẻ chủ động và không phụ thuộc vào người lớn.

• Giường thấp hoặc đệm để trẻ tự lên xuống.
• Tủ đồ thấp để trẻ tự chọn trang phục hằng ngày.
• Ghế nhỏ, bàn nhỏ, chén muỗng cỡ trẻ.
• Treo móc áo thấp để trẻ tự cất đồ sau khi thay.

3.4. Tự do trong khuôn khổ

Montessori khẳng định: không có tự do tuyệt đối, chỉ có tự do trong giới hạn rõ ràng giúp trẻ phát triển kỷ luật nội tâm.

• Trẻ được tự chọn hoạt động nhưng chỉ chọn trong kệ của mình.
• Trẻ được tự chơi rồi sau khi hoàn tất thì phải dọn dẹp.
• Trẻ được di chuyển tự do tuy nhiên không chạy trong nhà, không làm phiền người khác đang tập trung.

3.5. Không gian vận động tự nhiên

Theo Montessori, vận động không tách rời tư duy. Càng nhỏ, trẻ càng học thông qua chuyển động cơ thể.

• Dành một khu vực cho trẻ leo – bò – trườn (thảm, soft climber…).
• Không gian rộng để trẻ đi lại tự do, không bị chặn bởi đồ đạc.
• Góc vận động tinh: khối xếp, lắp ghép, mở – đóng nắp hộp, xâu hạt.

4. Lựa chọn và hướng dẫn hoạt động dạy con theo phương pháp Montessori của từng độ tuổi

Khi dạy con theo phương pháp Montessori, một sai lầm phổ biến là chọn hoạt động không phù hợp độ tuổi. Mỗi giai đoạn cần những bài học được thiết kế riêng để kích thích phát triển đúng nhu cầu.

• • Trẻ sơ sinh (0–12 tháng): Trẻ cần không gian yên tĩnh, ánh sáng dịu để hỗ trợ phát triển thị giác. Tummy time và đồ vật thật giúp trẻ cảm nhận bằng tay và làm quen với chuyển động. Việc trò chuyện nhẹ nhàng giúp trẻ hình thành nền tảng ngôn ngữ sớm.
  • Trẻ 1–2 tuổi: Trẻ cần khu vực rộng rãi để thoải mái bò, leo và chạy, cùng các vật dụng đặt thấp để tự lấy. Những việc đơn giản như rót nước, lau bàn hay gọi tên sự vật giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và khả năng phối hợp giác quan. 

• Trẻ 2–3 tuổi: Không gian sinh hoạt cần rõ ràng, gọn gàng để trẻ dễ tự chọn quần áo, tự lấy khăn hay tự ngồi vào bàn ăn. Trẻ rèn tính tự lập qua việc gài cúc, tưới cây và sắp xếp đồ đúng vị trí. 

• Trẻ 3–6 tuổi: Trẻ cần góc học tập riêng với thảm, kệ đồ và khu vực nghệ thuật để thoải mái khám phá. Các hoạt động thực hành, giác quan và làm quen toán học, ngôn ngữ, văn hóa, phân loại, chuỗi trình tự, tư duy logic.

Quan trọng hơn, khi dạy con theo phương pháp Montessori, ba mẹ chỉ “giới thiệu” một lần duy nhất. Sau đó hãy để con tự làm, tự lặp lại, tự khám phá – vì đó là cách trẻ học hiệu quả nhất theo Montessori.

5. Làm sao biết ba mẹ đang áp dụng Montessori hiệu quả? – Bộ chỉ dấu dễ quan sát

Hiệu quả của việc dạy con theo phương pháp Montessori không nằm ở số lượng hoạt động ba mẹ chuẩn bị, mà ở sự trưởng thành bên trong của trẻ. 

Một số chỉ dấu dễ quan sát gồm: trẻ tập trung lâu hơn (từ 10 phút lên 20–30 phút), biết tự phục vụ bản thân ở mức độ phù hợp tuổi, hành vi ổn định và ít bốc đồng hơn, có khả năng chờ đợi và kiểm soát cảm xúc. Trẻ cũng bắt đầu yêu thích trật tự, tự cất dọn đồ và hoàn thành trọn vẹn các hoạt động. 

Nếu con có nhiều dấu hiệu như trên, ba mẹ có thể yên tâm rằng mình đang áp dụng Montessori đúng tinh thần.

6. Tránh những sai lầm thường gặp khi áp dụng Montessori tại nhà

Khi áp dụng Montessori tại nhà, ba mẹ thường mắc vài sai lầm như chuẩn bị quá nhiều hoạt động khiến trẻ quá tải, giải thích quá nhiều thay vì để con tự trải nghiệm, hoặc can thiệp quá sớm làm trẻ mất cơ hội rèn tính kiên trì. 

Một số gia đình cũng hiểu sai Montessori là “tự do tuyệt đối”, dẫn đến môi trường thiếu giới hạn và trật tự. Ngoài ra, việc dùng giáo cụ không đúng mục đích hoặc không duy trì thói quen nhất quán cũng làm giảm hiệu quả. 

Tránh những lỗi này sẽ giúp Montessori tại nhà diễn ra tự nhiên và đúng tinh thần hơn.

Pathway Academy – Nơi Montessori được thực hành đúng chuẩn để khai mở tiềm năng tự nhiên của trẻ

Tại Pathway Academy, phương pháp Montessori được ứng dụng một cách khoa học và hiện đại, giúp trẻ mầm non phát triển toàn diện ngay từ những năm đầu đời. Dựa trên triết lý “học qua trải nghiệm”, chương trình Pathway Kindergarten xây dựng môi trường nơi trẻ được tự do khám phá, làm việc với vật liệu thật và vận động trong không gian mở.

Thông qua 6 lĩnh vực trọng tâm như Ngôn ngữ – Giao tiếp, Toán học – Tư duy, Khoa học – Công nghệ, Nghệ thuật – Sáng tạo…, trẻ được kích hoạt tư duy độc lập, trau dồi kỹ năng quan sát và rèn luyện khả năng tự phục vụ – những nền tảng quan trọng trong giáo dục Montessori.

Pathway Academy tạo nên môi trường “tôn trọng – trật tự – tự do trong khuôn khổ”, nơi trẻ được lựa chọn hoạt động, được sửa sai bằng trải nghiệm và được khuyến khích tự giải quyết vấn đề. Giáo viên đóng vai trò “người dẫn đường”, giúp trẻ phát triển nội lực, khả năng tập trung và sự kỷ luật từ bên trong. Đây cũng là điểm cộng lớn khi phụ huynh tìm kiếm một ngôi trường mầm non áp dụng đúng tinh thần Montessori.

Bên cạnh học thuật, Pathway Academy chú trọng phát triển trí tuệ cảm xúc – xã hội bằng các hoạt động nhóm, trải nghiệm ngoài trời, dã ngoại và sự kiện hằng năm. Từ việc chăm sóc cây, tự dọn đồ, hợp tác khi chơi… mỗi khoảnh khắc đều trở thành bài học để trẻ biết sẻ chia, biết chờ đợi và biết yêu thương – những giá trị Montessori hướng đến một đứa trẻ hạnh phúc và mạnh mẽ.

Với môi trường chuẩn bị chỉn chu, chương trình đa trải nghiệm và đội ngũ giáo viên hiểu rõ bản chất Montessori, Pathway Academy là nơi trẻ được “trở thành chính mình” một cách tự nhiên nhất. Đây không chỉ là trường mầm non, mà là nơi nuôi dưỡng nhân cách, ươm mầm tự lập và xây dựng nền tảng tư duy cho tương lai.

👉 Tìm hiểu thêm về Chương trình Mầm non Pathway Academy tại:
🔸 Hotline: 1900 6 333 11
🔸 Địa chỉ: Số 02 đường 92-TML, Phường Cát Lái, TP. HCM
🔸 Website: https://pathwayacademy.edu.vn/
🔸 Fanpage: https://www.facebook.com/PathwayAcademyHappySchool